မြန်မာစကားပုံနှင့် ဆိုရိုးစကားများ

      ရှေးအခါက မြန်မာ့နည်းမြန်မာ့ဟန်ဖြင့် အင်္ဂတေဖော်စပ်ရာ၌ အုံတုံအစေးငါးဆ၊ ကျွဲကော်ခြောက် ဆ၊ ဥသျှစ်စေးတစ်ဆ၊ တင်လဲနှစ်ဆဖြင့် စပ်ကြသည်။

      အိမ်အိုသောအခါ ပြိုလဲမကျစေရန်၊ တောင့်တင်းခိုင်ခံ့စေရန် ကျားကန်ရသကဲ့သို့ လူအိုသောအခါ စိတ်ပျိုကိုယ်နုစေရန် ပန်းပန်ရသည်။

      အိမ်၏ အခြေအနေ သာယာ ကောင်းမွန်သဖြင့် ဧည့်သည် အရောက်အပေါက် များသည်။

        အိမ်သာလို့ ဧည့်လာ - စကားပုံလည်းရှု။

      အသီးကို လူကြိုက်များပြီး အပင်သည် ဆေးဖက်ဝင်ကာ ဒေသမရွေး စိုက်ပျိုးနိုင်သဖြင့် အိမ်တိုင်း ၌ မာလကာပင်စိုက်သင့်သည်။

      တစ်ရပ်ကွက်တည်းနေ အိမ်နီးနားချင်းတို့သည် သာရေးနာရေးကိစ္စများတွင် အပြန်အလှန် ရိုင်း ပင်းကူညီတတ်ကြသည်။

      အိမ်၏နောက်ဘက်တွင် စားသုံးသီးနှံပင်များ စိုက်ပျိုးပါ။

      အမျိုးသမီးများအဖို့ မိတ်ဆွေကောင်း ပီသသော အိမ်နီးနားချင်းရှိမှ လင်ကောင်းသားကောင်း ရနိုင်သည်။

        အိမ်နီးချင်းကောင်းမှ လင်ကောင်းရသည် - စကားပုံလည်းရှု။

      အိမ်ထောင်ပြုခြင်း၊ ဘုရားတည်ခြင်း၊ ဆေးမင်ရည်ထိုးခြင်းတို့သည် တစ်ကြိမ်မှားလျှင် ပြင်ရန် ခက်ခဲသည့် ကိစ္စများဖြစ်၍ သေချာစေ့စပ်စွာ စဉ်းစားချိန်ဆပြီးမှ ဆောင်ရွက်ရသည်။

      အိမ်ကြီးကြီးဆောက်ခြင်းသည် လောင်စာအတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်သည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်း ကြီးကြီး ဆောက်ခြင်းသည် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း အထောက်အပံ့ဖြစ်သည်။

      မချစ်ခင် မနှစ်သက်သူနှင့် အတူ နေရခြင်းသည် ဆင်းရဲ၏။ (အပ္ပိယေဟိ - မချစ်မနှစ်သက်လို သော သတ္တဝါသင်္ခါရတို့နှင့်၊ သမ္ပယောဂေါ - အတူတကွ ပေါင်းယှဉ်ရခြင်းသည်လည်း၊ ဒုက္ခော- ဆင်းရဲ၏။)

      တနင်္ဂနွေဂြိုဟ်နှင့် စနေဂြိုဟ်တို့သည် တေဇောဓာတ်ချင်း အားဖြင့်လည်းကောင်း၊ တနင်္လာဂြိုဟ် နှင့် ကြာသပတေးဂြိုဟ်တို့သည် ပထဝီဓာတ်ချင်း အားဖြင့်လည်းကောင်း၊ အင်္ဂါဂြိုဟ်နှင့် ရာဟုဂြိုဟ် တို့သည် ဝါယောဓာတ်ချင်းအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဗုဒ္ဓဟူးဂြိုဟ်နှင့်သောကြာဂြိုဟ်တို့သည် အာပေါ ဓာတ်ချင်းအားဖြင့် လည်းကောင်း တူညီကြ၍ မိတ်ဓာတ်များ ဖြစ်ကြသည်။ (အန် = တနင်္ဂနွေဂြိုဟ်၊ တေဇောဓာတ်။ တော = စနေဂြိုဟ်၊ တေဇောဓာတ်။ ဂဗ် = တနင်္လာဂြိုဟ်၊ ပထဝီဓာတ်။ ဘေ = ကြာသပတေးဂြိုဟ်၊ ပထဝီဓာတ်။ စ=အင်္ဂါဂြိုဟ်၊ ဝါယောဓာတ်။ ရေ=ရာဟုဂြိုဟ်၊ ဝါယောဓာတ်။ ဝံ=ဗုဒ္ဓဟူးဂြိုဟ်၊ အာပေါဓာတ်။ သေ= သောကြာဂြိုဟ်၊ အာပေါဓာတ်။)

      မင်းတုန်းမင်းတရားကြီးသည် သက္ကရာဇ် ၁၂၂၁- ခုနှစ်၌ မန္တလေးရတနာပုံ နေပြည်တော်ကြီးကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ (အောင် ကျော် ချမ်း အေး မန္တလေး - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။) (အုတ်=၁၊ ကျစ်=၂၊ ကျော်=၂၊ အေး= ၁။)

      မိန်းမတို့၏ သဘောသည် ကောက်ကွေ့တတ်၏။ မြစ်သည် ကောက်ကွေ့ တတ်၏။ (ဣတ္ထိ - မိန်းမသည်၊ ဝင်္ကံ - ကောက်ကွေ့၏။ နဒီ - မြစ်သည်၊ ဝင်္ကံ - ကောက်ကွေ့၏။)

      မိန်းမတို့၏ ဥစ္စာသည် ရုပ်အဆင်း ဖြစ်သည်။ (ဣတ္ထိနံ - မိန်းမတို့၏၊ ဓနံ - ဥစ္စာကား၊ ရူပံ - အဆင်းတည်း။

      အချို့အမျိုးသမီးတို့သည် ရုပ်ရည် လှပသော်လည်း လိုက်ဖက်သောဆံထုံး မထုံးတတ်သဖြင့် အလှပျက်ကြရသည်။

      အက္ခရာမှန်၊ စာလုံးမှန်မှ အနက်မှန်ကို သိနိုင်သည်။ (အတ္ထော - အနက်ကို၊ အက္ခရ သညာတော - အက္ခရာတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ သိအပ်၊ မှတ်အပ်သည်။)

      မိမိကိုယ်သာ မိမိ ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်၏။ (အတ္တာဟိ - မိမိကိုယ်သာ၊ အတ္တနော - မိမိ၏၊ နာထော - ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်၏။)

       ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်သာ အချစ်ဆုံးဖြစ်သည်။ (အတ္တသမံ - မိမိကိုယ်ကိုချစ်ခြင်းနှင့် တူသော၊ ပေမံ - ချစ်ခြင်းသည်၊ နတ္ထိ - မရှိ။)

      ပဿေနဒီကောသလမင်းသည် မလ္လိကာမိဖုရားအား “မလ္လိကာ၊ သင့်အား သင့်ထက်ပို၍ ချစ်သော သူ ရှိပါသလော”ဟု မေးသော် “မင်းကြီး၊ အကျွန်ုပ်အား အကျွန်ုပ်ထက်ပို၍ ချစ်သောသူ မရှိပါ ”ဟု လျှောက်၏။ မလ္လိကာ မိဖုရားကလည်း မင်းကြီးအား “မင်းကြီး၊ သင့်အားလည်း သင့်ထက်ပို၍ ချစ် သောသူ ရှိပါသလော” ဟုမေး၏။ "မလ္လိကာ ငါ့အားလည်း ငါ့ထက်ပို၍ ချစ်သောသူမရှိ”ဟု ဆို၏။ ထိုသို့ အမေးအဖြေပြုကြပြီးသော် မင်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရားထံ သွားရောက်၍ ထိုအမေးအဖြေ စကားကို လျှောက်ထား၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားက “အရပ်ရပ်သို့ စိတ်ဖြင့် လှည့်လည်ရှာဖွေပါ သော်လည်း သင့်ထက် သင့်ကိုယ်ကို ချစ်သောသူကို မတွေ့နိုင်။ ဤအတူပင် အခြားသူတို့သည်လည်း မိမိတို့ကိုယ်ကို မိမိတို့ ချစ်ကြ၏ ”ဟု မိန့်မြွက်တော်မူ၏။

      ညဉ့်နက်သည့်တိုင်အောင် မပြန်နိုင်သည့် ဧည့်သည်ကြောင့် အိမ်ရှင်အိပ်ရာဝင်ရန် အခက်တွေ့ရ သည်။

      ပစ္စည်းဥစ္စာဟူသည် မျက်လှည့်ပြသကဲ့သို့ ခုမြင်ခုပျောက်သဘော၊ မတည်မြဲသောသဘော ရှိသည်။ ပညာဟူသည် ရတနာရွှေအိုးပမာ ယူဆောင်သုံးစွဲ၍ မကုန်သောသဘော ရှိသည်။

      ပစ္စည်းဥစ္စာရှိသူများသည် ပစ္စည်းဥစ္စာကြောင့် ကြောင့်ကြပူပန်ရ၏။

      ကတိတည်လိုပါ သော်လည်း ပစ္စည်းဥစ္စာမရှိသော အခါ၌ ကတိမတည် ဖြစ်တတ်သည်။

      မီးဖိုချောင်စရိတ်ကို ချွေချွေတာတာ စနစ်တကျ မသုံးစွဲလျှင် အိမ်၏ စီးပွားရေး ကျဆင်းတတ် သည်။ (အိမ်ဖြို စားဖိုက - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      မိမိ၏ ပစ္စည်းဥစ္စာ ပျောက်သည်နှင့် တစ်ပါးသူအား စိတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နှုတ်ဖြင့်ဖြစ်စေ မှားယွင်းယိုး စွပ်မိသောကြောင့် ငရဲလားစရာ ဖြစ်ရသည်။

        ခိုးသူငရဲမလား၊ ယိုးသူငရဲလား - လည်းရှု။

     ကုသိုလ်ကံအကျိုးမပေးသေး၍ ပစ္စည်းဥစ္စာမရရှိသေးသော်လည်း စိုးရိမ်ကြောင့်ကြမူ မဖြစ်ပါနှင့်။

      ဥစ္စာစည်းစိမ် တည်မြဲအောင် ကုသိုလ်ကံက စောင့်ရှောက်သည်။

      အချိန်ကို ဥစ္စာ၊ ကုသိုလ်၊ ပညာ တစ်ခုခု ရရာရကြောင်း၌ အသုံးပြုရသည်။

      မိသားစုတစ်စုတွင် ညီငယ်၊ ညီမငယ်တို့က အစ်ကိုကြီး၊ အစ်မကြီးတို့ကို မိဘသဖွယ် လေးစားကြ ရသကဲ့သို့ အစ်ကိုကြီး၊ အစ်မကြီးများကလည်း ညီငယ်၊ ညီမငယ်တို့ကို သားသမီးသဖွယ် စောင့် ရှောက်ကြရသည်။

      မည်ကာမတ္တဖြစ်သော အိုင်မျိုး၌ ကြာပင်မပေါက်၊ ပေါက်ပြန်လျှင်လည်း ကတောက်မျိုးသာ ဖြစ်မည်။ မည်ကာမတ္တဖြစ်သော အိမ်မျိုးသို့ ဧည့်ကောင်းစောင်ကောင်းမလာ၊ လာပြန်လျှင်လည်း ဧည့်ပြောက်သောက်သာ ဖြစ်မည်။

        ကတောက် = ကြာမျိုးဝင် စားရသော ရေပင်ငယ်တစ်မျိုး။

      အောင့်အည်းသည်းခံသင့်သည့်အရာ၌ သည်းခံလျှင် အကျိုးရှိသည်။

      တနင်္ဂနွေနှင့် ကြာသပတေး၊ တနင်္လာနှင့်ဗုဒ္ဓဟူး၊ အင်္ဂါနှင့်သောကြာ၊ စနေနှင့်ရာဟုတို့သည် မိတ်ဆွေအဖြစ် ပေါင်းသင်းရန် သင့်သော နေ့နံများ ဖြစ်ကြသည်။ (အောင် = တနင်္ဂနွေ၊ ပ = ကြာသပတေး၊ ကု = တနင်္လာ၊ လား = ဗုဒ္ဓဟူး၊ ဆွေ = အင်္ဂါ၊ သား = သောကြာ၊ တော် = စနေ၊ ရင်း = ရာဟု။) (အောင်ပကုလား၊ ဆွေသားတော်ရင်း၊ မိတ်ဖက်ချင်း - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။

      အင်းကောင်းမှန်လျှင် တစ်ကွက်မျှနှင့် ထိရောက်သကဲ့သို့ ဆေးကောင်းလျှင် တစ်စက်မျှနှင့် ထိ ရောက်သည်။

      မြင့်မြတ်သူ အလောင်းအလျာတို့မှသာ အဂ္ဂိရတ်အတတ်၌ အောင်မြင်သည်။ မိမိ၏ဥစ္စာဟောင်း ဖြစ်ဖူးမှသာ သိုက်တူးရာ၌ အောင်မြင်သည်။ အဆောင်ကောင်း ရှိသူမှသာ မိန်းမပိုးပန်းရာ၌ အောင် မြင်သည်။

      အသက်အရွယ် အိုမင်းရင့်ရော်သည့်အခါမှ ပျိုရွယ်ခြင်း၏ သဘောသဘာဝနှင့် အရသာတို့ကို နားလည်လာသည်။

      ဆင်းရဲချမ်းသာမဟူ မျှဝေခံစားသည်။

      တနင်္ဂနွေနှင့်သောကြာ၊ အင်္ဂါနှင့် ကြာသပတေး၊ စနေနှင့်ဗုဒ္ဓဟူး၊ တနင်္လာနှင့်ရာဟု သားသမီးတို့ သည် အိမ်ထောင်ဖက်အဖြစ် ပေါင်းသင်းရန် သင့်သော နေ့နံများ ဖြစ်ကြသည်။ (ဦး = တနင်္ဂနွေ၊ သာ = သောကြာ၊ စိန် = အင်္ဂါ၊ ပန်း = ကြာသပတေး၊ ဒန်း = စနေ၊ လှ = ဗုဒ္ဓဟူး၊ ကို = တနင်္လာ၊ ရှာ = ရာဟု)

      တနင်္ဂနွေဂြိုဟ်သည် တေဇောဓာတ်ဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓဟူးဂြိုဟ်သည် အာပေါဓာတ် ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ အင်္ဂါဂြိုဟ်သည် ဝါယောဓာတ်ဖြစ်၍ တနင်္လာဂြိုဟ်သည် ပထဝီဓာတ်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ရာဟု ဂြိုဟ်သည် ဝါယောဓာတ်ဖြစ်၍ ကြာသပတေးဂြိုဟ်သည် ပထဝီဓာတ်ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ စနေ ဂြိုဟ်သည် တေဇောဓာတ်ဖြစ်၍ သောကြာဂြိုဟ်သည် အာပေါဓာတ်ဖြစ်၍လည်းကောင်း အချင်းချင်း ဆန့်ကျင်သည့် သဘောရှိ၍ ရန်ဓာတ်များဖြစ်ကြသည်။ ( ဦး = တနင်္ဂနွေဂြိုဟ်၊ တေဇောဓာတ်။ ဝေ = ဗုဒ္ဓဟူးဂြိုဟ်၊ အာပေါဓာတ်။ စံ = အင်္ဂါဂြိုဟ်၊ ဝါယောဓာတ်။ ကူး = တနင်္လာဂြိုဟ်၊ ပထဝီဓာတ်။ ရေ = ရာဟုဂြိုဟ်၊ ဝါယောဓါတ်။ ဘူး = ကြာသပတေးဂြိုဟ်၊ ပထဝီဓါတ်။ တော = စနေဂြိုဟ်၊ တေဇော ဓာတ်။ သူ = သောကြာဂြိုဟ်၊ အာပေါဓာတ်။)

      လောင်းလှေထွင်းရာတွင် လှေဦးသည် ကြက်၏ ရင်ကဲ့သို့ ခပ်မောက်မောက် ခပ်ချွန်ချွန် ရှိရမည်၊ လှေဝမ်းသည် ဝက်၏ကျောကဲ့သို့ အလယ်တွင် အနည်းငယ် ခုံးသယောင်ရှိပြီး ဘေးနှစ်ဖက် ခပ်ပြေ ပြေ ရှိရမည်၊ ပဲ့သည် ဆန်ကောကဲ့သို့ ဝိုင်းနေရမည်။

      တနင်္ဂနွေနှင့်အင်္ဂါ၊ တနင်္လာနှင့်ကြာသပတေး၊ သောကြာနှင့်စနေ၊ ဗုဒ္ဓဟူးနှင့်ရာဟု တို့သည် ရန် ဘက်နေ့နံများ ဖြစ်ကြသည်။ (ဦး = တနင်္ဂနွေ၊ ညို = အင်္ဂါ၊ ခေ = တနင်္လာ၊ မာ = ကြာသပတေး၊ သု = သောကြာ၊ တာ = စနေ၊ ဝေ = ဗုဒ္ဓဟူး၊ ရီ = ရာဟု။)

      ဝမ်းရေးပြည့်စုံမှ ကိုယ်ကျင့်တရား ကောင်းနိုင်မည်။

      အလောင်းမင်းတရားသည် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅- ခုနှစ်၌ ရတနာသိင်္ဃ ကုန်းဘောင်မြို့ကြီးကို တည်ထောင်သည်။ ( ဥ = ၁၊ ဩ = ၁၊ အော် = ၁၊ မြည် = ၅။)

      ဥသြတွန်သော လတွင် ယင်ကောင် ပေါများသည်။

      အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးတို့၏ အရေအတွက် အချိုးအစားသည် တင်းတောင်းတစ်လုံးတွင် ပါရှိ သော ဥသျှစ်သီးလုံးရေနှင့် တင်းတောင်းတစ်လုံးတွင် ပါရှိသော နှမ်းစေ့လုံးရေတမျှ ကွာခြားသည်။

      စွဲလမ်းမှုအားကြီး အယူသီးလွန်းလျှင် ဘေးဒုက္ခ ကြုံရတတ်သည်။

      ရာသီဥတု သမမျှတမှုသည် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ သစ်ပင်၊ သစ်တောများအပေါ်၌ တည်မှီနေသည်။

      မိမိမစွမ်းဆောင်နိုင်သည့်အခါမျိုး၊ အားချင်းမမျှသည့် အခါမျိုး၌ မိမိ၏ မာန်ကို လျှော့ရသည် လည်း ရှိသည်။ (အားမသန် မာန်လျှော့ - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      အားနာတတ်လျှင် မိမိအကျိုးစီးပွား ဆုံးရှုံးနစ်နာတတ်သည်။

      ကျန်းမာခြင်းသည် လာဘ်တစ်ပါး ဖြစ်သည်။ (အာရောဂျံ - အနာရောဂါ ကင်းရှင်းကျန်းမာခြင်း သည်၊ ပရမံ - မြတ်သော၊ လာဘံ - လာဘ်မည်၏။)

      အအေးမြဆုံးသောအရာသည် မေတ္တာ ဖြစ်သည်။ အမှန်ကန်ဆုံးသောအရာသည် သစ္စာဖြစ်သည်။ အကြည်လင်ဆုံးသော အရာသည် သဒ္ဓါတရား ဖြစ်သည်။

      စရိုက်သွင်ပြင်မတူလျှင် ဇနီးမယားမဖြစ်နိုင်။

        အသွင်မတူ အိမ်သူမဖြစ် - စကားပုံလည်းရှု။

      အသစ် အသစ်တို့သည် မည်မျှပင် ဆန်းသစ်ကောင်းမွန်စေကာမူ ရင်းနှီးပြီးဖြစ်သော အဟောင်း ကိုပင် ပြန်လည်၍ သတိရမိနေတတ်သည်။

      အသက်ရှည်လိုလျှင် ကျောင်းရိပ်ကန်ရိပ်နှင့် သာယာစိုပြည်သော မန္တလေးတောင်ဝန်းကျင်၌ နေထိုင်ပါ။

      အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ပြုနိုင်သည့် အတတ်ပညာတစ်ခုခုကို လူတိုင်း တတ်ထားသင့်သည်။

      အသက်ရှိကာမျှဖြင့် လူမဖြစ်၊ အရှက်ရှိမှသာ လူဖြစ်သည်။

      အသက်တစ်ရာရှည်ရန် မသေချာသော်လည်း အမှုကိစ္စအမျိုးမျိုးနှင့်မူ ကြုံတွေ့ ရမြဲဖြစ်သည်။

      အစားအသောက် အနေအထိုင်ကို ဉာဏ်ပညာဖြင့် ဆင်ခြင်သုံးသပ် စားသောက်နေထိုင်တတ်မှ သာ အသက်ရှည်မည်။ (မဟာနိဒ္ဒေသပါဠိတော်၌ အမောဟော ဒီဃာယုကတာယ ပစ္စယော ဟောတိ ဟူ၍ရှိသည်။ အမောဟော - ဉာဏ်ပညာသည်၊ ဒီဃာယုကတာယ - အသက်ရှည်ခြင်း၏၊ ပစ္စယော - အကြောင်း အထောက်အပံ့သည်၊ ဟောတိ - ဖြစ်၏။)

      အသက်ကြီးလာသည့်အခါ ဆင်တုံးမနွယ်ဖြင့် ဖော်စပ်သော ဆေးကို မှီဝဲရသည်။

      အသီးကို အလိုရှိပါက အပင်ကို ခုတ်ယူလျှင် ရနိုင်သကဲ့သို့ သမီးနှင့် ထိမ်းမြားလိုပါက မိခင်ဖြစ် သူထံ ချဉ်းကပ် ခွင့်ပန်ခြင်းဖြင့် ရနိုင်သည်။

      အသိပညာရှိပါလျက် လမ်းလွဲသို့ ဇွတ်တိုး၍ လိုက်သည်။ (အသိခေါက်ခက် အဝင်နက် - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

        မသိခေါက်ရက် အဝင်နက် - စကားပုံနှင့် နှိုင်းယှဉ်။

      ၁၊ အသားမည်းသူသည် အနီရဲရဲကိုမှ ဝတ်ဆင်တတ်သည်။

      ၂၊ အသားမည်းသူသည် အနီရဲရဲ ဝတ်ဆင်ပါက လိုက်ဖက် တင့်တယ်သည်။

      အသားဖြူသူ၏ အလှသည် ရုတ်တရက် ကြည့်လိုက်လျှင် လှသည်ဟု ထင်ရသည်။ အသားညို သူ၏ အလှမှာ တစိမ့်စိမ့် အကြည့်ခံသည်။

        အသားဖြူ မြင်းတစ်ပြေး၊ အသားညို ကွမ်းတစ်ယာကမ်း - လည်းရှု။

      အသားဖြူသူ၏ အလှသည် အဝေးကသာ လှသည်ဟု ထင်ရသည်။ အသားညိုသူ၏ အလှကား အနီးကပ် ကြည့်လျှင်လည်း လှသည်။

        အသားဖြူ မြင်းတစ်ပြေး၊ အသားညို ကွမ်းတစ်ယာညက် - လည်းရှု။

      အသားတကာတွင် ဝက်သားသည် အရသာအရှိသုံး ဖြစ်သည်။ အသီးတကာတွင် သရက်သီးသည် အရသာအရှိဆုံး ဖြစ်သည်။ အရွက်တကာတွင် လက်ဖက်သည် အရသာအရှိဆုံး ဖြစ်သည်။

        မံသေသု သူကရော၊ ဖလေသု အမ္ဗော - လည်းရှု။

      သိက္ခာရှိသူအဖြစ် ရရှိအပ်သော ဂုဏ်အသရေမျိုးကို ဥစ္စာရွှေငွေပေး၍ ဝယ်ယူမရနိုင်ပေ။

      ၁၊ မိမိအလှည့်ရောက်လျှင် မိမိထမ်းဆောင်ရမည့် တာဝန်ကို အားကြိုးမာန်တက် ထမ်းဆောင် ရမည်။

        အလှည့်ကျတော့ နွားမတောင်ရုန်းရ - စကားပုံ လည်းရှု။

      ၂၊ သူတစ်ပါးကို ဒုက္ခပေးတတ်လျှင် ကိုယ်ခံရမည့်အလှည့် ရောက်သောအခါ ခံနိုင်ရည်ရှိရန် လိုသည်။ (ကလဲ့ကျ မနွဲ့ရ - ဟူလည်း အဆိုရှိသည်။)

      အလှူခံပုဂ္ဂိုလ် တစ်ကျိပ်လေးဦးတွင် ခွေးစသော တိရစ္ဆာန်များပင် ပါရှိသည်။ (အလှူခံတစ်ကျိပ်လေး ခွေးပါသည်၊ အလဇ္ဇီပုဂ္ဂိုလ်မပါ - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      အလျင်လိုသော စိတ်ဖြင့် ကတိုက်ကရိုက် ပြုလုပ်လျှင် နှောင့်နှေးကြန့်ကြာစရာနှင့် ကြုံရတတ် သည်။ (အလျင်လို အနှေးရ။ အလျင်လို အနှေးတွေ့ - ဟူ၍လည်း အဆိုများရှိသည်။)

      လိုရာခရီးသို့ အမြန်ရောက်လိုလျှင် သွားနေကျ လမ်းဟောင်းအတိုင်း လိုက်ရသည်။

        အလျင်လို လမ်းအိုလိုက် - စကားပုံလည်းရူ။

      စာဖတ်လျှင် လိမ္မာယဉ်ကျေးမည်။

      အသိအလိမ္မာနည်းသူကို အလိုလိုက်မိပါက အစော်ကားခံရတတ်သည်။

      အလိုကြီးသူသည် အနည်းငယ်သာ ရတတ်သည်။

        လောဘကြီး အီးလောက်ရ၊ လောဘငယ် လယ်လောက်ရ - လည်းရှု။

      ရှေးသောအခါ လေးကျွန်းလုံးကို အစိုးရသော စကြဝတေးမင်းသည် လေးကျွန်းလုံးကို အစိုးရ လျက် အလိုကြီးသည် ဖြစ်သောကြောင့် မရောင့်ရဲနိုင်၍ တာဝတိံသာသို့ တက်ပြီးလျှင် သိကြားမင်း၏ စည်းစိမ်ကို တောင်းရာ သိကြားလည်း တစ်ဝက်ပေး၏။ တစ်ဖန် မရောင့်ရဲနိုင်သဖြင့် အားလုံးကို လို၍ သိကြားအား တောင်းပြန်လေသော် သိကြားလည်း အာလုံးကို ထား၍ တစ်ဝက်မျှလည်း မပေး၊ ပြန် သွားပေတော့ဟု ဆို၍ မန္ဓာတုစကြာမင်းသည် လူ့ပြည်သို့ ပြန်ခဲ့ရ၏။ ယင်းစကားကို အကြောင်းပြု၍ အလိုကြီးသော် အရနည်းသည် ဟူ၍ ယခုတိုင် လူတို့ ဆိုစမှတ် ပြုကြလေသည်။

      ရောက်ဖြစ်အောင် အရောက်လာသော်လည်း အချိန်နှောင်း၍ အချည်းနှီးဖြစ်ရသည်။

        အလာကောင်းသော်လည်း အခါနှောင်း - စကားပုံလည်းရှု။

      မှီခိုအားထားရာအရှင်သခင် ကြီးပွားတိုးတက်မှ ကျွန်ဖြစ်သူလည်း ကြီးပွားတိုးတက်သည်။ (အရှင်မြင့်က ကျွန်တင့်။ အရှင်တင့် ကျွန်မြင့် - ဟူ၍လည်း အဆိုများရှိသည်။)

      အရှင်သခင်က ချစ်ကြည်လိုလားလျှင် အဆောင်အယောင် အခမ်းအနားတို့ကို ရရှိခံစားရသည်၊ အရှင့်စိတ်နှင့် အခန့်မသင့်ပြန်ပါကလည်း အသက်ပင် ဆုံးရှုံးရသည်။

      မကောင်းမှုပြုရန် အရှက်တရားရှိသောသူမှသာ အကြောက်တရားရှိသည်။

      ညောင်ပင်ကို အိမ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် မစိုက်ကောင်း။ ငှက်ပျောကို အိမ်၏ တောင်ဘက်တွင် မစိုက်ကောင်း။ လက်ပံကို အိမ်၏ မြောက်ဘက်တွင် မစိုက်ကောင်း။ သဖန်း၊ ဒန်း၊ သပြေကို အိမ်၏ အနောက်ဘက်တွင် မစိုက်ကောင်း။

      အရပ်က ဝိုင်းဝန်းကူညီ ထောက်ပံ့ကြမှသာ အသုဘကိစ္စ အစစအရာရာ အဆင်ပြေသည်။

        အရပ်ကောင်းမှ အလောင်းလှ - စကားပုံလည်းရှု။

      မသိတတ်သူကို အရောဝင်လျှင် မရိုမသေ ပြုတတ်သည်။

      အရေးကြီးသောအခါမျိုးတွင် သွေးနီးရာစည်းလုံးကြသည်။ (အရေးကြီးက သွေးနီးရာချို - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      အရူး၏ စကားပင် ဖြစ်သော်လည်း ဆယ်ခွန်းတွင် တစ်ခွန်းအမှန် ပါတတ်သည်။

      အခွင့်ကောင်းနှင့် ကြုံတွေ့ရလျှင် တစ်ချက်တည်းနှင့် အောင်မြင်မှု ရနိုင်သည်။ တည်ရာမှီရာ၊ အရပ်အနေကောင်းလျှင် တစ်သက်လုံး ကောင်းစားမည်။ (အကြံကောင်းလျှင် တစ်ချက်၊ အနေကောင်းလျှင် တစ်သက်။ အမှီကောင်းလျှင် တစ်ချက်၊ အနေကောင်းလျှင် တစ်သက် - ဟူ၍လည်း အဆိုများရှိသည်။)

      အမှားကို တွေ့ရခြင်းသည် အမှန်ကို တွေ့ရန် လမ်းစဖြစ်သည်။

      အမှားကို ကြာရှည် လက်ခံလာသောအခါ အမှားကိုပင် အမှန်ဟု ထင်လာသည်။

      မြင်တွေ့ရသောအရာကို နိမိတ်အဖြစ် ကောက်ယူသည်။ ရှိလာသော လက်ဆောင်ကို အတိတ် အဖြစ် ကောက်ယူသည်။ ကြားရသော အသံကို တဘောင် အဖြစ် ကောက်ယူသည်။ (အသံ တဘောင်၊ အကောင် နိမိတ် - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      ဆွေမျိုးနည်းပါးလျှင် လူတွင်ကျယ်မလုပ်ပါနှင့်၊ တန်ရာတန်ဖိုးအောက် နည်းလွန်းသော ပစ္စည်း မျိုးကိုလည်း မဝယ်ပါနှင့်။

      မိမိအမျိုးကို ထိပါးလျှင် မခံမရပ်နိုင်အောင် နာကြည်းသည်။

      တံကောက်ကြောကို ထိုးကွင်းထိုးသောအခါ အမေ့ကို တ ရလောက်အောင် နာကျင်လှသည်။ (အမေ့အော်သော တံကောက်ကြော - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      မိခင်အမူအကျင့် မကောင်းလျှင် သားသမီးတို့ နှုတ်အမူအရာ ကြမ်းတမ်းသည်။ ဖခင် အမူအကျင့် မကောင်းလျှင် သားသမီးတို့ ကိုယ်အမူအရာ ကြမ်းတမ်းသည်။

      အင်္ဂတေကောင်းဖြစ်ရန် တမာစေး၊ ပွဲ့လျက်၊ ထန်းလျက်၊ လဲဝါ၊ လွန်စေး၊ ဖန်ခါးသီး၊ ကျွဲကော်၊ ကြွေ၊ ဥသျှစ်စေး၊ အုံတုံစေး ဤဆယ်မျိုးကို ရောကျိုရသည်။

      မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူသည် ဘဝပေါင်းငါးရာငါးကမ္ဘာတိုင်အောင် ဤအဖြစ်ဆိုးမျိုးနှင့် အကြိမ် ကြိမ် ကြုံရသည်။

      ၁၊ တန်ဖိုးနည်းသော ပစ္စည်းသည် ပျက်စီးလွယ်၍ မိမိအတွက် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်တတ်သည်။

      ၂၊ တန်ဖိုးနည်းသောပစ္စည်း ဖြစ်သော်လည်း အသုံးတည့်သဖြင့် မိမိအတွက် တန်ဖိုးရှိသည်။

      အပွေးအခေါက်မြင်ရုံဖြင့် မည်သည့်အပင်ဖြစ်ကြောင်း သိနိုင်သကဲ့သို့ အရည်အသွေးကိုမြင်ရုံဖြင့် မျိုးရိုးအဆင့်အတန်း သဘောလက္ခဏာကို ခန့်မှန်းနိုင်သည်။

        အပွေးမြင် အပင်သိ ။ အသွေးမြင် အသွင်သိ - စကားပုံများလည်းရှု။

      အပြောအဆို မတတ်ပါက လိုရင်းမရောက် လိပ်ပတ်မလည် ဖြစ်တတ်သည်။

      ရုပ်သေးသဘင်တွင် ဦးဖူးညိုသည် အပြောပိုင်သည်။ ဦးပုသည် အဆိုပိုင်သည်။

      အပျိုဘဝကို စွန့်လွှတ်၍ အိမ်ထောင်ပြုမိသဖြင့် ဒုက္ခဆင်းရဲ ဖြစ်ရသည်။

      ညောင်သည် အပင်အားဖြင့် ကြီးသော်လည်း အသီးသေးပါသည်။ တောင်သည် အမြင်အားဖြင့် နီးသော်လည်း ခရီးဝေးကွာသည်။

      ဝေါဟာရ၏အနက်ကို မသိလျှင် အဘိဓာန်ကို ကြည့်သင့်သည်။

      အနာရောဂါကို မသိလျှင် ယင်းအနာရောဂါ ပျောက်စေနိုင်သော ဆေးကို ပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။

        အနာမသိ ဆေးမရှိ - စကားပုံလည်းရှု။

      အနာပဆုပ်ပေါက်လျှင် ကျောတစ်ပြင်လုံး လှိုက်၍ စားတတ်သည်။

      အနာရောဂါနှင့် ကိုက်ညီသောဆေးဖြင့် ကုသလျှင် ရောဂါ ပျောက်ရန် မခက်ပါ။

      အနစ်နာခံ၍ ဆောင်ရွက်မှ အကျိုးကျေးဇူးကို ခံစားရမည်။

      အထိန်းမရှိသည့် ချည်ခင်သည် အမျှင် ရှုပ်ထွေးသည်။

        အထိန်းမရှိသည့်ချည်ခင် - စကားပုံလည်းရှု။

      ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းအထက်ပိုင်းတွင် ပေဝဲ၊ အောက်ပိုင်းတွင် ရွှေစာရေးဝဲ၊ အလယ်တွင် ဝဲသိုက် ဝဲတို့သည် လှေသမားကို မျက်ဖြူဆိုက် လောက်အောင် ဒုက္ခပေးတတ်သည်။

      အောက်မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရွှေတိဂုံစေတီသည် သပ္ပာယ် ထင်ရှားသကဲ့သို့ အထက်မြန်မာနိုင်ငံ မလိခ မြစ်ကမ်းရှိ ကောင်းမှုလုံရွာမှ ကောင်းမှုလုံစေတီသည် သပ္ပာယ် ထင်ရှားသည်။

      လွယ်လွယ်ထားသော ပစ္စည်းကို တွေ့မြင်လျှင် သူကြွယ်ပင် ဖြစ်စေကာမူ ယူတတ်သည်။ (လွယ်လျှင် သူကြွယ်ပင် ခိုးတတ်သည်။ အလွယ်မြင်လျှင် သူကြွယ်လိုချင်။ လွယ်လျှင် သူကြွယ်ပင်မရိုးသား - ဟူ၍လည်း အဆိုများရှိသည်။)

      ကိုယ်တွင်း၌ အပူမီးတောက်လောင်နေသူအဖို့ ပြင်ပအပူတို့ကို ဂရုမထားနိုင်ချေ။

      တုပစရာမြင်၍ အတုခိုးပြီး လိုက်လုပ်သည်။ (အတုမြင် အတတ်ရ - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      ရုပ်အဆင်းသာလှ၍ အချင်းမရှိသူသည် အဆင်းသာလှ၍ ရနံ့ကင်းသော ပေါက်ပန်းနှင့် တူသည်။

      အကျည်းတန်သူ၏ နှုတ်မှ သိမ်ဖျင်းသော စကား ထွက်သည်။ (အကျည်းတန် စကားတန်ထွက် - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      ဆန်းပြားသော အရာပင် ဖြစ်သော်လည်း အဆင်အပြင် မတတ်လျှင် မလှမပ မတင့်မတယ် ဖြစ်တတ်သည်။ မိမိ လိုချင်သည့် အရာကို ရအောင် အားမထုတ်တတ်ပါက ပင်ပန်းရကျိုးမနပ် ဖြစ်တတ်သည်။

      အချို့သူများသည် အဆီအအိမ့် မည်မျှပင် စားစေကာမူ ဝဖြိုးလာခြင်းမရှိပေ။

      မကြံလည်း ဖြစ်၊ ကြံလည်းနစ် - နှင့်အတူတူ။ (အစိန္တိတမ္ပိ - မကြံဘဲလည်း၊ ဘဝတိ - ဖြစ်တတ်၏။ စိန္တိတမ္ပိ - ကြံလျက်လည်း၊ ဝိနဿတိ - ပျက်စီးတတ်၏။)

      အစားကို ကုန်အောင် စားသင့်သော်လည်း စကားကိုမူ အကုန် မပြောသင့်ပေ။

      မစားသင့်သော အစာကို တစ်လုတ်မျှ စားမိရုံဖြင့် ဘေးဥပဒ် ဖြစ်တတ်သကဲ့သို့ မသွားသင့်သော အရပ်သို့ တစ်လှမ်းမျှ သွားမိရုံဖြင့်လည်း ဘေးအန္တရာယ် တွေ့ရတတ်သည်။

        အစားမတော် တစ်လုတ်၊ အသွားမတော် တစ်လှမ်း - စကားပုံလည်းရှု။

      အစားကြီးသူသည် အလုပ်ဖင့်နွှဲသည်။

      သင့်လျော်သောအစားအစာသည် အာဟာရဖြစ်စေသဖြင့် ဆေးတစ်မျိုးပင် ဖြစ်သည်။ သင့်လျော် သော ဆေးသည်လည်း အာဟာရ ဖြစ်စေသဖြင့် အစားအစာတစ်မျိုးပင် ဖြစ်သည်။

      ကြက်သည် အစာကို ကောက်တိုင်းသာ ရမည်ဆိုလျှင် စလုတ်ပင် ဆံ့နိုင်မည် မဟုတ်သကဲ့သို့ နှမ်းသမားသည် နှမ်းလျင်စိုက်ပျိုးတိုင်းသာ ဖြစ်ထွန်းမည်ဆိုလျှင် ထည့်စရာပုတ်များပင် ဆံ့နိုင်မည် မဟုတ်ချေ။

        ကောက်တိုင်းရ စလုတ်မဆံ့နိုင် - စကားပုံလည်းရှု။

      ကိစ္စတစ်ခုကို အစလုပ်မိလျှင် နောင်တွင်လည်း ထပ်ကာထပ်ကာ လုပ်ရတတ်သည်။

      ရည်းစားဦးနှင့်လွဲကာ တစ်ပါးသူနှင့် အိမ်ထောင်ကျ၍ သားသမီးတစ်ဖျာစာလောက် ရပြီးသော် ငြားလည်း မိမိ ရည်းစားဦးကို မေ့မရနိုင်ချေ။

      လုပ်ငန်းတစ်ခုကို စလုပ်စဉ်ကတည်းက စနစ်တကျရှိမှသာ အောင်မြင်စွာ အဆုံးသတ်နိုင်ရန် သေချာသည်။

      မိဘသည် သားသမီးကို ငယ်စဉ်ကတည်းက မဆုံးမလျှင် မိဘဝတ္တရားပျက်သဖြင့် သားသမီး၏ ရန်သူသဖွယ် ဖြစ်ရသည်။

      ခိုင်ခိုင်လုံလုံ ထွက်ဆိုခဲ့သော ရှေ့သက်သေစကားနှင့် နောက်သက်သေစကားသည် တစ်သဝေ မတိမ်း ဖြစ်သင့်သည်။

      အချိန်အခါ ရှိခိုက် အားထုတ် ကြိုးပမ်းသင့်သည်။

      တစ်ဦးတစ်ယောက်ကို အချစ်ကြီးချစ်သူသည် ထိုသူ့ကို မုန်းမိလျှင်လည်း အမုန်းကြီးမုန်းတတ် သည်။

      အကြမ်းဖက်လာသော အရေးကိစ္စမျိုးကို အနုနည်းဖြင့်သာ အောင်မြင်အောင် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း ရာသည်။

      ရည်မှန်းချက်၊ အကြံအစည်ချင်းတူ၍ အချင်းချင်း ယှဉ်ပြိုင်ရလျှင် ရန်သူ ဖြစ်တတ်သည်။ လုပ်ငန်းချင်း တူလျှင်လည်း တစ်ဦးကိုတစ်ဦး မလိုလား မရှုဆိတ် ဖြစ်တတ်သည်။

      အကြံတူသော် ရှေ့လူ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို လေ့လာခွင့်ရသော နောက်လူ၏ လုပ်ဆောင်ချက် သည် အရည်အသွေး ပိုကောင်းမြဲ ဖြစ်သည်။

      အားအကြီးဆုံးသော အရာသည် တွယ်တာတပ်မက်မှုတဏှာ၊ အပူလောင်ဆုံးသော အရာသည် ကိလေသာ၊ အမွေးပျံ့ဆုံးသော အရာသည် မေတ္တာ ဖြစ်သည်။

      အကျယ်မချဲ့သင့်သော အရေးကိစ္စများကို အပြန်အလှန် ငြင်းခုံ ပြောဆိုနေခြင်းဖြင့် ကိစ္စပြီး မြောက် ငြိမ်းအေးသွားမည်မဟုတ်ပေ။

      အကျည်းတန်သူသည် မှန် ခဏခဏ ကြည့်တတ်သည်။

      ခြေလက်ထိခိုက် ကျိုးပဲ့နေသူကလည်း အငြိမ်မနေချင်၊ မျက်မမြင်ကလည်း ဟိုဟိုသည်သည် ငေးမောချင်သည်။

      ပျော်ရွှင်လိုသောသဘောဖြင့် နောက်ပြောင်ကျီစားလွန်းလျှင် ရန်ဖြစ်တတ်သည်။

      တစ်ပါးသူ ကျရစ်သော ပစ္စည်းကို ကောက်ယူရာ၌ မကျင်လည်ပါက ခိုးသည်ဟု အထင်ခံရ တတ်သည်၊ တစ်ပါးသူ၏ ပစ္စည်းကို ခိုးယူရာ၌ ကျင်လည်ပါက ကောက်ယူသည်ဟု အထင်ခံရ တတ်သည်။

      ဟန်မပျက်နေနိုင်ခြင်းသည် မိမိအရေးသာရာ အကြောင်း ဖြစ်သည်။ မာန်လုပ်ခြင်းဖြင့် သူတစ်ပါး အရေးသာသွားရန် အကြောင်း ရှိသည်။

      ချို့ယွင်းချက်၊ အားနည်းချက် ရှိသူအား သူ့ချို့ယွင်းချက်၊ အားနည်းချက်ကို ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း ပြောဆိုလျှင် အခံရခက်ကာ အမျက်ထွက်တတ်သည်။

      ထုံးဟောင်းပင် ဖြစ်သော်လည်း အကျိုးမဲ့လျှင် စွန့်ပယ်ရသည်။

        ရှေးထုံးလည်း မပယ်နှင့်၊ ဈေးသုံးလည်း မလွယ်နှင့် - နှင့် နှိုင်းယှဉ်။

      အဟောင်းပင် ဖြစ်သော်လည်း ဆက်လက်အသုံးပြုသင့်လျှင် မပစ်ပယ်ရ။ အသစ်ပင် ဖြစ်သော် လည်း မသုံးသင့်လျှင် ပယ်ရမည်။

      အိမ်ထောင်ရှင် ဖြစ်လာသောအခါ အမျိုးသမီးသည် အမျိုးသား၏ အိမ်၊ ရပ်ရွာသို့ လိုက်ပါ နေထိုင်ရသည်။ (သျှောင်နောက်ဆံထုံး ပါမြဲထုံး - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      သျှောင်ကြီးလွန်းပါက တင့်တယ်စွာ မတည်ရှိနိုင်ဘဲ အောက်သို့ ငိုက်ကျ၍ လာတတ်သည်။ အချို့ လူများ အသက်ကြီးလာလျှင် ဆိုးတတ်မိုက်တတ်သည်။

      သွေး၊ လေ လှည့်ပတ်မှုမမှန်လျှင် ရောဂါ ဖြစ်တတ်သည်။

      ဝီရိယမလျှော့ဘဲ အစဉ်တစိုက်သွားပါလျှင် လိုရာအရပ်သို့ မုချ ဆိုက်ရောက်မည်။

        မအိပ်မနေ အသက်ရှည် - တွင် ပုံပြင်ရှု။

      ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး၊ ဌာနတစ်ခု၏ ကိုယ်စား တမန်သဖွယ် သွားရောက်စေ့စပ် ဆွေးနွေးရာတွင် မပြေ လည်သေးသည့်အချက်များ ရှိပါက စေလွှတ်သူ ပုဂ္ဂိုလ်၊ ဌာနအား ရှေ့နေသဖွယ် ပြေပြစ်အောင် ရှင်း လင်းတင်ပြရသည်။

      ရောဂါပျောက်စေနိုင်သော ဆေးဝါးပင် ဖြစ်စေကာမူ မှန်မှန်ကန်ကန် မသုံးတတ်လျှင် ဘေး အန္တရာယ် ဖြစ်တတ်သည်။

      သုံးကျောင်းပြောင်းသော ရှင်ရဟန်း၊ သုံးလင်ပြောင်းသော မိန်းမတို့ကို မတည်တံ့သူများအဖြစ် အများက အထင်သေးကြသည်။

      သတ္တဝါတို့သည် အစာအာဟာရကို မှီဝဲ၍ အသက်ရှင်နေကြသည်။ (သဗ္ဗေ - အလုံးစုံသော၊ သတ္တာ - သတ္တဝါအပေါင်းတို့သည်၊ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ - အာဟာရသာလျှင် ထောက်တည်ရာရှိကုန်၏။)

      သတ္တဝါတစ်ခု ကံတစ်ခု - နှင့် အတူတူ။ (သဗ္ဗေ - ခပ်သိမ်းကုန်သော၊ သတ္တာ - သတ္တဝါအပေါင်းတို့သည်၊ ကမ္မသကာ - ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာ ရှိကြကုန်၏။)

      အလှူအားလုံးတို့တွင် တရားအလှူသည် အမြတ်ဆုံး အသာဆုံး ဖြစ်သည်။ (ဓမ္မဒါနံ - တရားအလှူ သည်၊ သဗ္ဗဒါနံ - အလှူအားလုံးကို၊ ဇိနာတိ - အောင်နိုင်၏။)

      အတတ်ပညာကို ခိုးသူတို့ မခိုးယူနိုင်။ (သိပ္ပံ - အတတ်ကို၊ စောရာ - ခိုးသူတို့သည်၊ နဂဏှန္တိ - မခိုးယူနိုင်ကုန်။)

      အတတ်ပညာနှင့်တူသော ဥစ္စာသည် မရှိ။ (သိပ္ပာသမံ - အတတ်နှင့်တူသော၊ ဓနံ - ဥစ္စာသည်၊ နတ္ထိ - မရှိ။)

      ဝမ်းတွင်းပါအကျင့် မကောင်းလျှင် မည်သူဆုံးမ၍မျှ မရနိုင်ပေ။

      ရောင့်ရဲတင်းတိမ် လူ့စည်းစိမ် - နှင့် အတူတူ။ (သန္တုဋ္ဌိ - ရောင့်ရဲခြင်းသည်၊ ပရမံ - အမြတ်ဆုံးသော၊ ဓနံ - ဥစ္စာတည်း။)

      သဒ္ဓါတရားလွန်ကဲသော် စွဲလမ်းတပ်မက်မှု ဖြစ်သည်။

      သဒ္ဓါလွန်ကဲလျှင် လိုအပ်သည်ထက်ပို၍ လုပ်ဆောင်တတ်သည်။ ပညာလွန်ကဲလျှင် လိုအပ်သည့် အောက် ဆွန့်ရှားလျော့နည်း၍ လုပ်ဆောင်တတ်သည်။ ဝီရိယလွန်ကဲလျှင် စိတ်အာရုံ ပြန့်တတ်သည်။ သမာဓိလွန်ကဲလျှင် တွန့်ဆုတ်ထိုင်းမှိုင်းတတ်သည်။

      တစ်ဦးဦးအပေါ် သဒ္ဓါတရား လွန်ကဲစွာထားမိပါက ထိုသူ့ကို တပ်မက်စွဲလမ်း လာတတ်သည်။

      သဒ္ဓါနှင့် ပညာကိုလည်းကောင်း၊ သမာဓိနှင့်ဝီရိယကိုလည်းကောင်း ညီညွတ်မျှတအောင် စောင်း ကြိုးညှိသကဲ့သို့ ညှိရသည်။

      ပါဠိသဒ္ဒါအရာ၌ ရှင်မဟာကစ္စည်းသည် ကျော်ကြားသည်။ ပျို့ကဗျာအရာ၌ ရှင်မဟာသီလဝံသ သည် ကျော်ကြားသည်။

      ပါဠိသဒ္ဒါမနိုင်နင်းလျှင် မောဂ္ဂလာန်သဒ္ဒါကျမ်းကို လေ့လာပါ။

      သဒ္ဒါကို ကျွမ်းကျင်နိုင်နင်းခြင်းမရှိဘဲနှင့် စာကြီးပေကြီးများကို မကိုင်ပါနှင့်။

      သဒ္ဒါ မတတ်သေးလျှင် ပါဠိကျမ်းဂန်စာပေ တတ်မြောက်သည်ဟု မဆိုနိုင်။

      ပါဠိသဒ္ဒါကို ကိုးခေါက်လောက် ပြန်ပြီးသည့်တိုင်အောင် စာကို ပြောက်တိပြောက်ကျား အနည်း ငယ်မျှသာ တတ်သေးသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

      ပိုးမွှား တိရစ္ဆာန်တို့သည် လူက သုတ်သင်လိုက်မှ တိရစ္ဆာန်ဘဝက ကျွတ်လွတ်ကြသည်။ (ပိုးမွှားတိရစ္ဆာန်တို့ကို သတ်ဖြတ်သူတို့၏ လက်သုံးစကား ဖြစ်သည်။)

      ဖားများ ကုန်းပေါ်တွင် အနေများပါက မိုးခေါင်တတ်သည်။

      သတ္တဝါတိုင်းသည် ကံစီမံရာကို ခံရသည်။

        သဗ္ဗေသတ္တာ ကမ္မသကာ - နှင့် အတူတူ။

      သရုပ်ဆောင်ရာ၌ သဘာဝကျရမည်။

      သည်းညည်းခံနိုင်ပါက နိဗ္ဗာန်သို့တိုင် ရောက်နိုင်သည်။

      ယခုဘဝ၌ ယခုကိုယ်ဖြင့်စံစားမည်၊ ခံစရာရှိလျှင်လည်း အခြားဘဝ၌ အခြားကိုယ်ကခံလိမ့်မည်။

      သစ်ကို အဖျားမှစ၍ ခွဲရသည်။ ဝါးကို အရင်းမှစ၍ ခွဲရသည်။

      ပင်စောက်မှ သီးသော အသီးကို သစ်သီး၊ နွယ်မှ သီးသော အသီးကို ဝလံ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ပင်စောက်မှ ပွင့်သော အပွင့်ကို ပန်း၊ နွယ်မှ ပွင့်သော အပွင့်ကို မန် ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်သည်။

      သစ်ပင်၏ အရိပ်အာဝါသထက် ဆွေမျိုးအသိုင်းအဝိုင်း၏ အရိပ်အာဝါသက ပို၍ အေးမြသည်။

      သစ်ပင်အောက်ဝင်လျှင် သစ်ပင်ပိ၍ သေနိုင်သည်။ လူအချင်းချင်း အောက်ကျို့ ဆက်ဆံခြင်းဖြင့် ဒုက္ခမရောက်နိုင်။

        လူ့အောက်ကျို့၍ မသေ၊ တုံးပိမှ သေသည် - နှင့် အတူတူ။

      သစ်ပင်သည် အမြစ်နှင့်မကင်း။ လူသည် အချစ်နှင့်မကင်း။ တိုင်းပြည်သည် စစ်နှင့်မကင်း။

      အထီးတည်းဖြစ်သော သစ်ပင်သည် လေပြင်းဒဏ်ကို ခံရတတ်သကဲ့သို့ အထီးတည်း နေသူသည် လည်း ရန်မူခြင်း၊ အနိုင်ကျင့်ခြင်းကို ခံရတတ်သည်။

      မှန်ကန်သောစကားကို ဆိုခြင်း၊ ဆင်ခြင်တုံတရားရှိခြင်း၊ လုံ့လဝီရိယရှိခြင်း၊ စွန့်ဝံ့ခြင်းတို့သည် ရန်သူကို အောင်မြင်နိုင်သော အကြောင်းတရားလေးခု ဖြစ်သည်။

      သစ်စေးထိုးလုပ်သားတို့သည် လေးလံသော ပုံတင်ကို လွယ်၍ ဝေးလံသော တောတွင်းသို့ သွားကာ သစ်စေးထိုးကြရသည်။

        ပုံတင် = သစ်စေးထိုး လုပ်သားတို့၏ လွယ်ခြင်း။

      သစ္စာစကားသည် တန်ခိုးထက်မြက်သော မန္တန်ပင် ဖြစ်သည်။

      သင်းဝင်ပွင့်များ ပွင့်သည့်အချိန်တွင် အပွင့်မှ ထွက်သော ညှီစို့စို့အနံ့ကြောင့် ယင်ကောင်များ အလွန်ပေါများသည်။

      သင်္ဂြိုဟ်ကျမ်းလာ အဘိဓမ္မာသဘော၌ ဝိုးတိုးဝါးတားဖြစ်၍ အယူအဆမှားလျှင် အပါယ်လား နိုင်သည်။ ရှေ့နေသည် အမှုလိုက်ရာ၌ ဝိုးတိုးဝါးတား ဖြစ်လျှင် အမှုအရှုံးများနိုင်သည်။ ဆေးသမား သည် ဆေးကုရာ၌ ဝိုးတိုးဝါးတား ဖြစ်လျှင် လူနာအသေအပျောက် များနိုင်သည်။

      သင်္ကန်းအလှူတွင် ကထိန်သင်္ကန်း အလှူသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သည်။ ကျောင်းအလှူတွင် သိမ် ကျောင်း ဆောက်လုပ်လှူဒါန်းခြင်းသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သည်။

      သိုက်စာဖတ်သည်ကို နားထောင်မိသူသည် ထိုသိုက်မှ ဥစ္စာတို့ကို မိမိပင် ရတော့မယောင် မျှော် လင့်ထင်စား မိတတ်သည်။

      အရသာနှင့် ပြည့်စုံ၍ သောက်၍ မတင်းတိမ်နိုင်သော ထန်းရည်သုံးမျိုးမှာ ရဟန်းကြီးကြိုက်၊ အပျော်သောက်၊ ထန်းရည်ခါးတို့ ဖြစ်သည်။

      ဆားငန်ရည်နှင့်တူသော ကာမဂုဏ်ငါးပါးတို့ကို မည်မျှပင် ခံစားသော်လည်း အားမရနိုင်ဘဲ တိုး၍ တိုး၍သာ ခံစားချင်သည်။

      သက်သေမရှိပါက တရားရှုံးသည်။

      တစ်ဖက်ဖက်မှ သက်သေများသည် ညီညွတ်ခြင်းမရှိကြဘဲ သူတစ်မျိုးငါတစ်ဖုံ ထွက်ဆိုကြလျှင် တရားရှုံးတတ်သည်။

      ခိုင်လုံသော သက်သေပင် ဖြစ်သော်လည်း သက်သေတစ်ခုတည်း မဖြစ်သင့်ပေ။

      အမည်၏ နေ့နံကို ကောက်ယူရာတွင် သက်ရှိဖြစ်လျှင် အစစာလုံးကို ယူရသည်။ သက်မဲ့ဖြစ်လျှင် အဆုံးစာလုံးကို ယူရသည်။ (သာဓက။ ။ တံခွန် - သက်မဲ့၊ အဆုံးစာလုံး - ခွန် = တနင်္လာနံ။ ဇီးကွက် - သက်ရှိ၊ အစစာလုံး - ဇီး = အင်္ဂါနံ။)

      သက်ကြီးရွယ်အိုတို့၏ ဆိုစကားကို ငယ်ရွယ်သူတို့က မှတ်သားလိုက်နာရသည်။

      သံပေါက်ကဗျာကိုမျှ နိုင်နိုင်နင်းနင်း မရေးစပ်တတ်လျှင် တေးသီချင်းရေးစပ်ခြင်း မပြုပါနှင့်။

      သံဃာကို ဆည်းကပ်ကိုးကွယ်ခြင်းဖြင့် မိမိဘဝ၌ ချမ်းသာကြီးပွားနိုင်သည်။

        ဘုရားဖက်တော့ အသက်ရှည် ။ တရားဖက်တော့ အမျက်ပြေ - တို့လည်းရှု။

      သံချပ်ထိုးသည့်အခါ မိုး မိုး မိုးလားမောင်ရို့၊ လေ လေ လေလားမောင်ရို့ ဟူသော စကားဖြင့် စလေ့ရှိသည်။

      သောကြာသားသည် စကားများသည်။ (သောကြာလေမျိုး စကားအိုး - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      သောကြာနေ့တွင် ရေကြောင်းခရီးထွက်ခြင်း မပြုအပ်။

      ပျောက်သောသူ ရှာလျှင်တွေ့၊ သေသောသူ ကြာလျှင်မေ့ - နှင့်အတူတူ။

      ဆွေမျိုးမတော်စပ်သူအား မကျန်းမာစဉ် ငွေကြေး စိုက်ထုတ်ပြုစုရုံမျှမက သေသောအခါ၌လည်း သင်္ဂြိုဟ်သူသည် သေသူ၏ ဥစ္စာပစ္စည်းကို ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရှိသည်။

      ဘုရားလက်ထက်တော်တွင် သူဌေးသားတစ်ယောက်သည် ရဟန်းခံ၍ သင်္ကန်းအနားပတ်အတွင်း တစ်သိန်းတန် လက်စွပ်ကို မြှုပ်လျက် အရပ်တစ်ပါးသို့ သွားရာ တစ်ဦးသော ရဟန်း၏ ကျောင်း၌ တည်းနေ၏။ ထိုအခါ ရဟန်းနာဖျားမကျန်းရှိရာ ကျောင်းရှင်ရဟန်းလည်း ကောင်းစွာ ကုမပေ၏။ ကံကြမ္မာအလျောက် သေလွန်လျှင် ထိုတစ်သိန်းတန်လက်စွပ်ကို ရ၍ ကျောင်းရှင်ရဟန်း ယူထားပြီးမှ ကောင်းမွန်သင်္ဂြိုဟ်ပေ၏။ အဖသူဌေးလိုက်လာ၍ အလုံးစုံကို ပြန်ပြောပေ၏။ အဖသူဌေးလည်း လက်စွပ်ကို ရထိုက်ကြောင်းနှင့် တောင်းကာလ မြတ်စွာဘုရားသခင် ခြေတော်ရင်းသို့ ဝပ်စင်း လျှောက်ထားကြရာ နာစဉ် ကုမ၍ သေလျှင် အရိုးမြေကျသင်္ဂြိုဟ်သူ ရထိုက်ကြောင်း ဟောတော် မူချေသောကြောင့် ကုသသင်္ဂြိုဟ်သူတို့ ခံစားသော တရားလမ်းဖြစ်သည်။

      ခေတ်အခြေအနေ အလွန်ကောင်းသည့်အခါ၌ ဤသို့သော ခေတ်မျိုးကို ရှေးက သွားလေသူတို့ မကြုံခဲ့ကြရပလေဟု တမ်းတကြသည်။

      ချက်အောက် တစ်ဝိုက်၌ ထိုးကွင်းထိုးသည့်အခါ သေမတတ် နာကျင်လှသည်။

      မွေးသောနေ့ ရှိလျှင် သေသောနေ့လည်း ရှိစမြဲဖြစ်၍ သေရမည်ကို အထူး တွေးတောထိတ်လန့် ကြောက်ရွံ့စရာ မလိုပေ။

      စေ့စပ်သေချာမှ ခိုင်ခိုင်မာမာ ဖြစ်သည်။

      သေချိန်မတန် သေးလျှင် သေဘေးနှင့် ကြုံရသည့်တိုင် မသေနိုင်ပေ။

      သူတစ်ပါး၏ အကျိုးကို ကူညီဆောင်ရွက် ပေးခြင်းဖြင့် မိမိ၏ အကျိုးစီးပွားလည်း ဖြစ်ထွန်း အောင်မြင်လာသည်။

      မိမိနှင့် ဆက်ဆံရသူများကို မဆန့်ကျင်ဘဲ အထိုက်အလိုက် ပြောဆိုကျင့်ကြံခြင်းဖြင့် မိမိအလိုပါ အောင် ဆောင်ရွက်ပါ။ (သူ့စရိုက်နှင့်၊ လိုက်လျောညီထွေ ကျင့်တတ်စေ - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      သူ့ဘက်သားဟု ယူဆထားရသူက ကိုယ့်ဘက်သား ဖြစ်နေတတ်သည်။

        ကိုယ့်လူ သူ့ဘက်သား - နှင့် နှိုင်းယှဉ်။

      သူတစ်ပါးစိတ်ကို သိလိုပါက မိမိစိတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်လျှင် သိနိုင်သည်။

      သူတစ်ပါးကို ဖျက်ဆီးလျှင် မိမိပင်ပျက်စီးရတတ်သည်။

      သူတစ်ပါးကို မနာလိုလျှင် ကိုယ့်မှာ အကျိုးမဲ့ ဖြစ်တတ်သည်။

      လူကောင်းသည် လူမိုက်နှင့်ပေါင်းဖော်မိပါက ပျက်စီးတတ်သည်။

      သူတစ်ပါးပျက်စီးအောင် ကြံစည်ပြုမူလျှင် မိမိသာ ထိုမကောင်းမှုဒဏ်ကို ခံစားရသည်။

        ကိုယ့်ရှူး ကိုယ်ပတ် - စကားပုံလည်းရှု။

      သူတော်ကောင်းများကို နတ်ကောင်းနတ်မြတ်များက စောင်မစမြဲဖြစ်သည်။

      သူဇာပျို့သည် မင်းခမ်းမင်းနား ထီးမူနန်းရာ၊ ထီးသုံးနန်းသုံး မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှု အစုံပါသဖြင့် ပစ်ပယ်မထားဘဲ လေ့လာဆည်းပူးသင့်ပေသည်။ သို့ရာတွင် စာနုစာယဉ် အဖွဲ့အနွဲ့လောက်တွင်သာ သာယာနစ်မြုပ် မနေသင့်ပေ။

      သူစိမ်းကောင်းလျှင် ဆွေမျိုးထက်ပင် အားကိုးရသည်။

      သူခိုးများ အင်အားကောင်းလာသောအခါ ဓားပြ ဖြစ်လာတတ်သည်။ ဓားပြများ အင်အားကောင်း လာသောအခါ သူပုန် ဖြစ်လာတတ်သည်။

      သုစရိုက် ၁၀-ပါးကို လိုက်နာကျင့်သုံး၍ ဒုစရိုက် ၁၀- ပါးမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။

      သီတင်းကျွတ်လတွင် မိုးသည် သင်ပုတ်ပလ္လင် သန့်စင်သွားလောက်အောင် ရွာသည်။

        သင်ပုတ်ပလ္လင် = ဘုရားဆွမ်းတော်စွန့်ရာ အုတ်ခုံ။

      မိမိ၏ အတွင်းရေး ကိစ္စကို သိရုံသာသိသေးသူအား မမြင်ပါစေနှင့်။ အပေါ်ယံ မြင်ရုံသာ မြင်သေး သူအားလည်း ကိစ္စ အလုံးစုံကို မသိပါစေနှင့်။ (သိသာသိစေ မမြင်စေနှင့်၊ မြင်သာမြင်စေ မထင်စေနှင့် - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      ၁၊ မိဘတို့သည် သားဦးသမီးဦးကို အရူးအမူးချစ်တတ်ကြသည်။

      ၂၊ သားဦးသမီးဦးသည် ရူးပေါပေါ ဖြစ်တတ်သည်။

      စနေနေ့၌ ဖွားမြင်သော သားဦးသမီးဦးကြောင့် မိဘများ စိတ်ဆင်းရဲရခြင်း၊ အကျိုးစီးပွား ဆုတ်ယုတ်ခြင်း ဖြစ်တတ်သည်။

      မိဘတိုင်းသည် သားသမီးကို မြင်လိုက်ရလျှင် သီတာရေကြည်နှင့် ထိတွေ့ ရသကဲ့သို့ ရွင်လန်း ချမ်းမြေ့ကြသည်။

      အမိအဖအဖြစ်မှ အဘိုးအဘွားအဖြစ်သို့ ရောက်လာကြသောအခါ အဘိုးအဘွား တို့သည် သားသမီးထက် မြေးကို အချစ်ပိုတတ်၊ အချစ်သည်းတတ်ကြသည်။

      သားလျှော၊ သားသေပြီးစ မိခင်တို့သည် ရက်များ မကြာခင် နောက်ထပ်ကိုယ်ဝန်ရတတ်သည်။

      သားသမီးများ အကျင့်စာရိတ္တမကောင်းသူ ဖြစ်လာလျှင် မိဘဝတ္တရားပျက်ကွက်သည်ဟု မိဘတို့ အပေါ် အပြစ်ပုံချသည်။

        သားသမီးမကောင်း မိဘခေါင်း - စကားပုံလည်းရှု။

      မိမိ၌ ငွေပိုငွေလျှံရှိလျှင် ဆင်မြင်းကျွဲနွားများ ဝယ်ယူခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ လယ်ယာမြေများ ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပါ။

      မိဘကို သားသမီးတို့က မရိုသေမလေးစားလျှင် ကျေးကျွန်အစေအပါးတို့က ရိုသေလေးစားမည် မဟုတ်ချေ။

      သားဆိုးလျှင် မိခင်သည် ပူပင်သောကရောက်၍ မဆုံး ဖြစ်ရတတ်သည်။ (သားဆိုးအမေ တတေတေ - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      အချို့မိဘများသည် သားသမီးကို ချစ်ရာ၌ အချစ် မတူညီတတ်ကြပေ။

      လိမ္မာသော သားသည်သာ အမျက်ကျောက်ကောင်းတစ်စေ့ပမာ တန်ဖိုးရှိသည်။

      မိန်းမသားတို့သည် သားကို သခင်သဖွယ် အရေးထား၍ လင်ကို ဘုရားတစ်ဆူ ဂူတစ်လုံးသဖွယ် ရိုသေလေးစားကြသည်။

      ငယ်ရွယ်သော သားကို လည်းကောင်း၊ ဝယ်ခါစ ကျွန်အသစ်ကို လည်းကောင်း၊ ဆရာလက်သို့ အပ်ခါစ တပည့်အသစ်ကို လည်းကောင်း မျက်နှာသာမပေးရာ။

      သရဏဂုံသုံးပါးဂါထာသည် သဝေထိုးမပါသော ဂါထာ ဖြစ်သည်။

      ဝမ်းဗိုက်သည် တစ်ထွာခန့်မျှသာ ရှိသော်လည်း နေ့စဉ်နှင့်အမျှ အစာရေစာဖြည့်၍ မပြည့်နိုင် အောင်ရှိသည်။

      စည်းလုံးညီညာလျှင် အောင်မြင်မည်။ (သမဂ္ဂါန - ညီညွတ်သောသူတို့၏၊ တပေါ - အကျင့်သည်၊ သုခေါ - ချမ်းသာ၏။)

      သမီးမိန်းကလေးကို မွေးရသည်မှာ မလိမ္မာလျှင် မိဘမောင်ဖား အရှက်ရတတ်သည်။

      အချို့ယောက်ျားများသည် သမီးကို မရသေးခင် အမေကို အလွန် ရိုသေကိုင်းရှိုင်း ဟန်ပြကြ သော်လည်း သမီးကို ရပြီးသောအခါ အမေကို မလေးစားကြတော့ပေ။

      သမီးပျိုတစ်ယောက်ကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရခြင်းသည် နွားတစ်ထောင်ကို ထိန်းကျောင်းရ သကဲ့သို့ တာဝန်ကြီးလှသည်။

      အရွယ်ရောက်သော သမီးကညာကို အိမ်ထောင်ပြုပေးရန် မနှောင့်နှေးသင့်ပေ။

      သမားကောင်းသည် လက်သုံးဆေးတစ်လက်တည်း သုံးကာမျှဖြင့် အနာရောဂါများ ပျောက်ကင်း အောင် ကုသနိုင်သည်။ ရှေ့နေကောင်းသည် အင်္ကျီလက်ပင့်ကာပင့်ကာမျှဖြင့် အမှုနိုင်အောင် လျှောက် လဲတတ်သည်။

        ဖျင် = အင်္ကျီ

      ထီးတွင် ခရိုင်သည် အချုပ် ဖြစ်သကဲ့သို့ သဘင်ပညာ၊ ဂီတပညာတွင် စည်းဝါးသည် အချုပ် ဖြစ်သည်။

      ကံတူ အကျိုးပေး - နှင့် အတူတူ။ (သဒိသံ - တူသော၊ ပါကံ - အကျိုးကို၊ ဇနေတိ - ဖြစ်စေ၏။)

      မည်သည့်အရာတွင်မဆို သတိနှင့်ပညာ ယှဉ်၍သာ ကြံစည်ပြောဆို ပြုမူရာသည်။

      မိမိ၏စိတ်ကို သတိတည်းဟူသော တာတမံ၊ ဉာဏ်တည်းဟူသော မြေကတုတ်ဖြင့် ဝန်းရံလုံခြုံ စေပြီး ပညာတည်းဟူသော ချွန်းဖြင့် ထိန်းချုပ်ရမည်။

      သတိတရားဟူသည် အမြဲလိုအပ်နေသည့်အရာ ဖြစ်သည်။

      နတ်တော်လတွင် သဇင်ပန်းများ ပွင့်ကြသည်။

      မိမိဝမ်းနှင့်လွယ်၍ မွေးရသော သားသမီး မဟုတ်လျှင် သားသမီး မမည်ပေ။

      ဝမ်းမှန်လျှင် ခေါင်းကိုက် ဝေဒနာမျှကိုပင် မခံစားရဘဲ ရောဂါ ကင်းရှင်းသည်။

      မြန်မာဇာတ်သဘင်၌ ဝန်ကြီးလေးပါးမထွက်ဘဲ ပြည်တည်၍မရ၊ ပြည်တည်ရာ၌ ဝန်တို့က အချိန် ကြာမြင့်စွာ ပြောဆိုနေပါကလည်း ပွဲကြည့်သူတို့ ငြီးငွေ့ကြရသည်။

      ငရဲမှ လွတ်ကင်းအောင် ရှောင်နိုင်သော်လည်း ဝဋ်ကြွေးမှ လွတ်ကင်းအောင် မရှောင်နိုင်ပေ။

      ဝီရိယ လွန်ကဲပါက စိတ် ပျံ့လွင့်တတ်သည်။ (ဝီရိယ- ကြိုးစားအားထုတ်မှု၊ ဥဒ္ဓစ္စ- ပျံ့လွင့်ခြင်း။)

      ပါဠိစာပေ လေ့လာသူများ ဝိဂြိုဟ်ပြုရာ၌ မကျွမ်းကျင်လျှင် ဂဠုန်ပျံသဒ္ဒါ ကျမ်းကို လေ့လာပါ။

      ဝါးပင်၊ ပေပင်၊ ကျူပင်၊ ငှက်ပျောပင်တို့သည် အသီးသီးပြီးလျှင် သေစမြဲ ဖြစ်သည်။

      ဝါသနာသည် ဘဝအဆက်ဆက် တွယ်မှီ ပါလာတတ်သည်။

      ဝါဆိုနှင့်ဝါခေါင်လတွင် မိုးကောင်းစွာ ရွာလေ့ရှိ၍ မြစ်၊ ချောင်း၊ အင်း၊ အိုင်တို့တွင် ရေပြည့်နေ တတ်သည်။

      ဝါဆိုလသို့ရောက်သောအခါ မိကျောင်းပန်း ဖြူဖြူဖွေးဖွေးတို့လည်း ပွင့်ကြသည်။ မိုးတစိမ့်စိမ့် ရွာသဖြင့် ရာသီဥတုမှာလည်း အေးသည်။ (ဝါဆိုတစ်ကြောင်း၊ မိကျောင်းဖွေးဖွေး၊ မိုးအေးအေး - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      မိုးစိပ်စိပ်ရွာသည့် ဝါခေါင်လသည် လယ်သမားများအတွက် ထွန်ယက်စိုက်ပျိုးသောလုပ်ငန်း ပြီးဆုံး၍ ထွန်တုံးပိတ်ချိန် ဖြစ်သည်။

       ဝါခေါင်လတွင် အညာဒေသ၌ ထနောင်းပင်၊ ကြောင်ကျစ်ပင်၊ ဆူးရစ်ပင်တို့ ပွင့်ကြသည်။ မိုးမှာမူ မရွာတတ်၊ ရွာပါလျှင်လည်း မိုးမသည်းတတ်။

      ဝါပင်ကို ကဆုန်လတွင် စိုက်ပျိုးရသည်။ နှမ်းပင်ကို နယုန်လတွင် စိုက်ပျိုးရသည်။

      ပိန်သောသူ ဝစေလိုလျှင် ထမင်းစားပြီးတိုင်း အချိုစားရသည်။

      သူတစ်ပါးအား ထိပါးပုတ်ခတ်ပြောဆိုလျှင် မိမိ ပြောခဲ့သည့်အတိုင်း မကောင်းကျိုးကို မိမိ ခံစားရသည်။

      သိခီဘုရား လက်ထက်တော်အခါက ဘိက္ခုနီမတစ်ဦးသည် တစ်နေ့တွင် အဖော် ဘိက္ခုနီမများနှင့် အတူ စေတီတစ်ဆူဝယ် လှည့်လည်ပူဇော်၏။ ရှေ့ဆုံးမှ သွားနှင့်သော ဘိက္ခုနီမသည် ရဟန္တာထေရီ တစ်ပါး ဖြစ်၏။ ထိုထေရီသည် စေတီကို လှည့်လည်ဖူးမြော်ခိုက် နှာချေသဖြင့် စေတီရင်ပြင်ပေါ်သို့ တံတွေးပေါက် အမှတ်တမဲ့ကျ၏။ ထိုတံတွေးပေါက်ကို ဘိက္ခုနီမမြင်သော် အဘယ် ပြည့်တန်ဆာမ သည် ဤနေရာ၌ တံတွေးထွေးခဲ့သနည်းဟု ဆဲရေး၏။ ယင်းသို့ ဆဲရေးမိသဖြင့် ထိုဘိက္ခုနီမသည် ထိုဘဝမှ လွန်သော် ငရဲကျ၏။ ငရဲဘဝမှ လွတ်သော် လူ့ဘဝ၌ ဘဝပေါင်း တစ်သောင်းတိုင် ပြည့်တန် ဆာမ ဖြစ်၏။ နောက်ဆုံးဘဝ၌ ဝေသာလီပြည်တွင် အမ္ဗပါလီ အမည်ဖြင့် ပြည့်တန်ဆာမ ဖြစ်၏။

      ၁၊ ပုဂံမြို့ဟောင်းတွင် ရှေးအခါက ဘုရားပေါင်း ၄၄၄၆- ဆူရှိသည်။ (လှည်း=၄၊ ဝင်=၄၊ ရိုး=၄၊ သံ=၆။)

      ၂၊ ပုဂံမြို့ဟောင်းတွင် ရှေးအခါက ဘုရားပေါင်း ၄၄၄၆၇၃၃- ဆူရှိသည်။ (လှည်း=၄၊ ဝင်=၄၊ ရိုး=၄၊ သံ=၆၊ တ=၇၊ ညံ=၃၊ ညံ=၃။)

      လှည်းသမားသည် လှည်းမောင်း ကျွမ်းကျင်ရသည်။ လှေသမားသည် တက်ကိုင်၊ ပဲ့ကိုင် ကျွမ်း ကျင်ရသည်။ မြင်းစီးသူသည် ဇက်ဖွဲ့ကျွမ်းကျင်ရသည်။

      လှိုင်းလုံးတို့သည် မည်မျှပင် ကြီးမားစေကာမူ လှေအောက်တွင် ရှိစမြဲဖြစ်သည်။

        လှိုင်းကြီးလှေအောက်၊ တောင်ကြီးဖဝါးအောက် - စကားပုံလည်းရှု။

      လူတစ်ယောက် ထမ်းလာသော လှံကို လှံဖြစ်မှန်း အလွယ်တကူ သိနိုင်သော်လည်း ပါလာသော ကံကိုမူ မသိနိုင်၊ မမြင်နိုင်ပေ။

        ကံထမ်းလာတာ မမြင်ရ၊ လှံထမ်းလာတာ မြင်ရ - နှင့် အတူတူ။

      တံငါသည် ငါးဖမ်းမထွက်လျှင် စားရေးဝတ်ရေး မပြေလည်၊ ငါးဖမ်းနိုင်မှ စားရေးဝတ်ရေး ပြေ လည်သည်။

        လှေဦးခြောက် ခြောက်၊ လှေဦးစို စို - စကားပုံလည်းရှု။

      လှေမှ အဆင်းတွင် သတိထားရသကဲ့သို့ မြင်းပေါ်သို့ ခုန်အတက်တွင် သတိထားရသည်။

      လှေအစုန်၌ ရေရွက်တိုက်၍ သွားရလျှင် လှော်ခတ်စရာ မလိုသဖြင့် လှေသမားများ ဝမ်းသာကြ သည်။

        ရေရွက် = ရေစီးအားဖြင့် လှေကို ရွေ့လျားအောင် ရေအောက်တွင် တပ်ဆင်ထားသော အပြား။

      လှေမျောပါသွားလျှင် အခြားလှေနှင့် လိုက်လံဆယ်ယူရသကဲ့သို့ လုပ်ငန်းတွင် ငွေကြေးအရှုံး ပေါ်ပါက ငွေရင်းငွေနှီး ထပ်မံစိုက်ထုတ်၍ အမြတ်အစွန်းရအောင် အားထုတ်ရသည်။

      အိမ်ထောင်သည်ယောကျ်ားများသည် အိမ်အပြင်သို့ ရောက်သည်နှင့် မိမိကိုယ်ကို လူပျိုလူလွတ် သဖွယ် သဘောထားတတ်ကြသည်။

      အလှသည် မျက်နှာတစ်ကွက်၏ ပသာဒနှင့်သာဆိုင်၍ အယဉ်သည် ကိုယ်နေဟန် ပြေပြစ်အချိုး ကျနမှု၊ ဆင်ယင်ထုံးဖွဲ့မှုတို့နှင့် သက်ဆိုင်သည်။

      သဘောလွယ်လွန်းပါက အရှုံးနှင့် ရင်ဆိုင်ရတတ်သည်။ ထည်ဝါလွန်းပါကလည်း အများမုန်းတီး တတ်သည်။

      တစ်စုံတစ်ယောက်ကို လွမ်းသောစိတ် ဖြစ်ပေါ်လာပါက ထိုသူ၌ နာကြည်းစရာအပြစ်ကို ဖွေရှာ၍ ဖြေဖျောက်ရသည်။ (လွမ်းတာပေါ်လာလျှင် နာတာနှင့်ဆို့။ လွမ်းစရာရှိလျှင် နာစရာနှင့်ဖြေ - ဟူ၍ လည်း အဆိုများရှိသည်။)

        နာစရာရှိလျှင် လွမ်းစရာနှင့်ဖြေ - နှင့် နှိုင်းယှဉ်။

      အခွင့်သာခိုက်တွင် လျင်လျင်မြန်မြန် ဆောင်ရွက်လျှင် မင်းအဖြစ်ကိုပင် ရနိုင်သည်။ နှေးကွေး နောက်ကျနေလျှင်မူ မင်းချင်းမျှသာ ဖြစ်မည်။ (အလျင်ကြံသော် မင်းဖြစ်။ အနှေးကြံသော် သူ့ ကျွန်ဖြစ် - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      စီးပွားရှာသည့်အခါ အသုံးအစွဲ ကျစ်လျစ်လိမ္မာမှ ဥစ္စာပစ္စည်းသည် အိမ်သို့ ပါမည်။

      အစဉ်အလာ လိုက်နာခဲ့သည့် နည်းလမ်းကို အခြေခံ၍ တစ်ဆင့်တက်လှမ်း တီထွင်ခြင်း၊ ကောင်း အောင် သုတ်သင်ပြုပြင်ခြင်းဖြင့် ပိုမို ကောင်းမွန်သော နည်းလမ်းများကို လွယ်ကူစွာ ရရှိနိုင်သည်။

      အစဉ်အလာ လိုက်နာခဲ့သည့် နည်းလမ်းကို အခြေခံ၍ ပို၍ ကောင်းမွန်သော နည်းလမ်းများ ရရှိအောင် တစ်ဆင့်တက်လှမ်း တီထွင်ကြရမည်။

      တောလမ်းခရီး၌ မျက်စိလည်လမ်းပျောက်နေလျှင် တွေ့သည့် ခွေးနောက်သို့ လိုက်သွားပါက လူနေရပ်ရွာသို့ ရောက်သည်။

      အမှုတစ်ခုကို ကျူးလွန်ရဲလျှင် ထိုအတွက်ကျရောက်မည့် အပြစ်ကိုလည်း ရဲရဲရင့်ရင့် ရင်ဆိုင်နိုင် ရမည်။

      လောကသည် ပျက်တတ်သော သဘောရှိ၏။ (လုဇ္ဇတိ - ပျက်တတ်၏၊ ပလုဇ္ဇတိ - ပရမ်းပတာ ပျက်တတ်၏၊ ဣတိတသ္မာ - ထို့ကြောင့်၊ လောကော - လောက မည်၏။)

      အိမ်ထောင်ရှင် အမျိုးသမီး တစ်ဦးအဖို့ အိမ်ထောင်ဖက်ခင်ပွန်းလင် မကောင်းပါက အကြောင်း မဟုတ်၊ လင်မရှိတော့မှသာ မရေမရာ မျက်နှာငယ်စရာ ဖြစ်ပေမည်။

      တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦးချစ်ခင်သော လင်မယားပင်လျှင် တစ်ခါတစ်ရံ ရန်ဖြစ်တတ်ကြသည်။

      လျှာနှင့်သွားသည် အနေနီးသဖြင့် အခန့်မသင့်လျှင် ကိုက်မိတတ်သကဲ့သို့ လင်နှင့် မယားသည် လည်း စိတ်သဘောချင်း မတိုက်ဆိုင်သည့်အခါတွင် ရန်ဖြစ်တတ်ကြသည်။

      ရွေးလွန်းလျှင် အသုံးမကျသော လင်မျိုးနှင့် ညားရတတ်သည်။ (လင်စံရွေးခါမှ လင်ခွေးနှင့်ညား ။ လင်စံရွေးတော့ လင်ခွေးရ - ဟူ၍လည်း အဆိုများ ရှိသည်။)

      လင်ဆိုးလျှင် မယားသည် ဖတ်ဖတ်မောအောင် ဒုက္ခအမျိုးမျိုးနှင့် ကြုံရသည်။

      လင်နှင့် ကွာရှင်းပြီးသော မိန်းမသည် အိမ်ထောင်သစ်ထူရန် မိမိကိုယ်ကို ခြယ်သနေတတ်သော် လည်း မုဆိုးမသည်ကား ကွယ်လွန်သူယောက်ျားကို တမ်းတမ်းတတ ရှိနေတတ်သည်။

      ဘဝဟောင်းတစ်ခု၏ စုတိစိတ်ချုပ်ခြင်း အခြားမဲ့တွင် ဘဝသစ်တစ်ခု၏ ပဋိသန္ဓေဝိညာဉ်စိတ် သည် တစ်ဆက်တည်း ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

      မိဘတို့သည် သားသမီးတို့၏ လက်ဦးဆရာပင် ဖြစ်သည်။

      လက်ဖက်ကို အရသာခံ၍ အနည်းငယ်သာ စားရသကဲ့သို့ ကွမ်းကိုလည်း အရသာခံ၍ အနည်း ငယ်သာ စားရသည်။

      လက်ပံပင်များ ဖူးပွင့်သည့် တပို့တွဲ၊ တပေါင်းလသည် ခွေးများ ရူးတတ်သည့်အချိန် ဖြစ်သည်။ (လက်ပံလည်းဖူး ခွေးလည်းရူး - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      ဂဠုန်ပြည်၌ လက်ပံပင်၊ အသူရာပြည်၌ သခွတ်ပင်၊ အနောက်ကျွန်း၌ ထိမ်ပင်၊ တောင်ကျွန်း၌ ဇမ္ဗုသပြေပင်၊ အရှေ့ကျွန်း၌ ကုက္ကိုပင်၊ တာဝတိံသာ၌ ပင်လယ်ကသစ်ပင်၊ မြောက်ကျွန်း၌ ပဒေသာ ပင်တို့ ပေါက်ရောက်သည်။

      ကြိုးကို အလိုရှိသည့်အခါ အလွယ်တကူ အသုံးပြုနိုင်ရန် ရစ်ခွေသိမ်းဆည်း ထားသကဲ့သို့ နောင်တွင် အသုံးကျနိုင်မည့် အရာကို အလိုရှိသည့်အခါ ရအောင် သိမ်းဆည်းထားသင့်သည်။

      တစ်စုံတစ်ခုကို ရလိုလျှင် ရနိုင်မည့် နည်းလမ်းကို ကြံဆနိုင်ပေလိမ့်မည်။

        ဆန္ဒရှိက နည်းလမ်းရ - နှင့် အတူတူ။

      လူတို့သဘောသည် ရနိုင်သော အရာကို မလိုချင်၊ မရနိုင်သော အရာကိုမှ လိုချင်တတ်သည်။

      လောဘကြီးလွန်းလျှင် ဘာမျှ မည်မည်ရရ မရချေ၊ လောဘနည်းလျှင် များများ ရသည်။

        အလိုကြီး အရနည်း - လည်းရှု။

      လောဘကြီးသူသည် စကားကို ချိုချိုသာသာပြောတတ်သည်။ ဒေါသကြီးသူသည် စကားကို တိုတိုတုတ်တုတ် ပြောတတ်သည်။ မောဟကြီးသူသည် စကားကို မှားမှားယွင်းယွင်းပြောတတ်သည်။

      လောဘကြီးသူသည် နှုတ်ချိုသည်။ ဒေါသကြီးသူသည် နှုတ်ကြမ်းသည်။

      လှေသားတို့အဖို့ တောင်လေ အလာကို ကြာကြာ စောင့်ရလေ သက်သာလေ ဖြစ်သော်လည်း လှေသူကြီးအဖို့ ရက်ကြာကြာ စောင့်ရလေ လှေသားတို့အား ကျွေးမွေးရသည့် စရိတ်ပိုမို ဖိစီးလေ ဖြစ်ရသည်။

      လေမလည်လျှင် ဆေးဝါးကုသရသဖြင့် ငွေကြေးကုန်ကျရတတ်သည်။

      မိုးလေဝသအခြေအနေကို ခန့်မှန်းရခက်လှသည်။

        သစ်ပင်အောက်ဝင်၍ သစ်ပင်ပိသေနိုင်သည်၊ လူ့အောက်ကျို့၍ လူပိ မသေနိုင် - နှင့် အတူတူ။

      လူတို့၏လိုအင်ဆန္ဒမှာ ထွေပြားလှသဖြင့် နတ်တို့ပင် ဖန်တီးလုပ်ဆောင်ပေးနိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ (လူ့အကြိုက် နတ်မလိုက်နိုင် - ဟူ၍လည်း အဆိုရှိသည်။)

      ဝါးနှင့်ဝါသာ လူတို့၏ စားဝတ်နေရေး လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်သည်။

      လူသည် ဗြဟ္မာကြီးလေးဦးမှ ဆင်းသက်လာသည်။

      အရာရာတွင် လူသည် အဓိကဖြစ်သည်။

      အချို့သည် လူငယ်ပင် ဖြစ်သော်လည်း အသိဉာဏ် ထက်မြက်သည်။ အချို့သည် လူကြီးပင် ဖြစ်သော်လည်း အသိအလိမ္မာ နည်းပါးညံ့ဖျင်းသည်။

      လူလှလျှင် ညှင်းပြိုးပြောက် ပေါ်တတ်သည်။

      လူလိမ္မာ၏ သားသမီးသည် လိမ္မာယဉ်ကျေးသည်။ လူမိုက်၏ သားသမီးသည်ကား ရမ်းကား တတ်သည်။

      နတ်တို့စောင့်ရှောက်ခြင်း၊ ဂြိုဟ်များ မစခြင်းကို ခံလိုလျှင် ဦးစွာပထမ လူအများနှစ်သက် ချစ်ခင်အောင် ပြုမူနေထိုင်သင့်သည်။

      လောက၌ တကယ်ရိုးသောလူ မရှိနိုင်။

      အခြားသူတို့ နှင့်စာလျှင် အတွင်းလူက လုပ်ကြံပါက သေသည်အထိ ပျက်စီးဆုံးပါးနိုင်သည်။

        လူယုံသတ် သေတတ် - စကားပုံလည်းရှု။

      ပန်းသည် အပွင့်ကောင်းမှ တန်ဖိုးရှိသကဲ့သို့ လူသည် အကျင့်ကောင်းမှ တန်ဖိုးရှိသည်။

      နွားမြူးလွန်းလျှင် ထွန်တုံးတပ်၍ အခိုင်းခံရတတ်သည်။ လူမြူးလွန်းလျှင် ဘေးအန္တရာယ်နှင့် ကြုံရတတ်သည်။

      လူမင်း ဘုန်းတန်ခိုးကြီးပါက နတ်မင်းများ မနေနိုင်ဘဲ စောင့်ရှောက်မစ ရစမြဲ ဖြစ်သည်။

        လူမင်းဘုန်းကြီး နတ်မင်းမနေနိုင် - စကားပုံလည်းရှု။

      မိုက်မဲသောသူသည် ဥစ္စာပစ္စည်း မဆည်းပူးတတ်ချေ။

      လူမိုက်တစ်သောင်း ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်စကားသည် လူကောင်းတစ်ယောက် ချီးမွမ်းရုံနှင့် ပပျောက် နိုင်သည်။

      မိုက်မဲသူ ဆွဲဆောင်ရာသို့ မိုက်မဲသူသာ လိုက်ပါတတ်သည်။